Nu of nooit

We bevinden ons in een interessante, misschien wel beslissende, fase van de Coronacrisis. Ondernemers en consumenten kunnen eigenlijk niet wachten om zo snel mogelijk terug te gaan naar de wereld van vóór de crisis. Misschien nog even anderhalve meter economie, maar dat houdt toch niemand langer dan een paar maanden vol. Alle mooie gedachten over een samenleving met minder verspilling, minder files en minder milieuverwoesting, zijn snel vergeten. Of, die ideeën leefden alleen bij een paar idealisten.

Heel voorzichtig liet het kabinet vorige week doorschemeren dat ondernemers misschien eens moeten nadenken over een gewijzigd verdienmodel en wat meer creativiteit. Als ze dat oppikken is dat waarschijnlijk puur uit lijfsbehoud, niet omdat ze het een goed idee vinden. Terug zoals het was, dat is wat we willen.

Leve de fun-economie
De crisis heeft wel bijzonder duidelijk aangetoond hoe verslaafd we allemaal zijn aan fun. We leven in een pure fun-economie. Sterker nog Nederland lééft voor een flink deel van de fun economie. Grote delen van onze economie (ik las ergens zelfs twee derde) zijn nooit (helemaal) tot stilstand gekomen. Alles wat we nodig hebben wordt nog steeds geproduceerd, zelfs wc-papier. Alles wat we nodig hebben kunnen we nog steeds kopen, eventueel online.

Alles wat we op dit moment niet meer hebben is fun. Vier goedkope vliegvakanties per jaar. Heel vaak naar een restaurant, en zodra de zon schijnt naar een uitpuilend terras. Verder theater-,bioscoop- en museumbezoek. En niet te vergeten fun-shoppen. Dat is geloof ik een combinatie van rondlopen in een druk stadscentrum, onnodige dingen kopen en de horeca bezoeken.

Overdaad
In deze fase van de crisis zouden we toch eens moeten nadenken over de vraag wat nou wél en wat niet iets toevoegt aan ons welzijn. Als we dat nu niet doen, is het een kwestie van tijd en we zijn weer terug bij waar we waren. Met alle twijfelachtige gewoontes erbij.
Er is niets mis met museums en theaters, ook niet met af en toe een terrasje, ook niet met een vakantie. Het gaat om de onvoorstelbare overdaad. En het kopen van grote hoeveelheden Chinese rommel, plus waanzinnig veel wegwerpkleren tijdens het fun-shoppen, dat moeten we toch eens kritisch bekijken.

Dit is de beslissende fase: het is nu of nooit.

Ouderen zijn rijk, egoïstisch, dom en bang

Zijn zestigplussers rijk, egoïstisch, dom en bang? Volgens redacteur Yvonne Hofs in de Volkskrant wel. In haar als feitenrelaas aangekondigde opinieartikel worden ouderen weer eens weggezet als klagers en zeurpieten. Volgens Hofs moeten zestigplussers hun mond houden, want ze hebben er niets van begrepen. En dat is ze nog te verwijten ook.

Nu is er veel af te dingen op de zogenaamde feiten van Hofs, maar dat arrogante denigrerende toontje waarmee 80 jarigen even als domoren worden neergezet is erger. Het is ook beledigend, een serieuze krant als de Volkskrant onwaardig.

Willekeurige ijkpunten
Dat het stuk suggereert dat het hier om controleerbare onomstotelijke feiten gaat maakt het niet beter. Mevrouw Hofs kiest feiten en cijfers die het beste in haar mening en redenering passen. De andere kant van het verhaal laat ze gewoon weg.  Ze kiest soms ook willekeurige ijkpunten in de tijd om een conclusie te onderbouwen die bij een andere tijdspanne niet zou kloppen. Economen zijn daar nu eenmaal goed in. Daarom zijn ze het ook zelden met elkaar eens.

In het lange stuk staat een rijtje bronnen, maar het is niet duidelijk welke bron voor welk argument is gebruikt. Dus zelfs de cijfers van Hofs zijn moeilijk te verifiëren. Zeker niet door een domme, angstige bejaarde.

Verder spreekt ze een enkele keer zichzelf tegen binnen één alinea. De zogenaamde drogreden is eigenlijk wél een juiste conclusie, zegt ze, maar als je andere cijfers, invalshoeken, en tijdperiodes toepast is het toch een drogreden. Zo kan ik ook gelijk krijgen.

Vergeten invloeden
Waar mevrouw Hofs alleen haar cijfertjes gebruikt om haar opinies te ondersteunen vergeet ze even dat er meer krachten zijn die de toekomst van onze pensioenen en de positie van senioren bepalen. Een belangrijke invloed waarmee ze geen rekening houdt, is de politiek.

Regeringen veranderen de spelregels vaak tijdens de wedstrijd. Noem maar op: de rekenrente, de noodzakelijke percentages voor de pensioenfondsen, het belastingtarief, de hypotheekrenteaftrek, de hoogte van de premie, enz. Het kan allemaal omhoog en omlaag, zeker als de kleur van een kabinet wisselt. (stel je voor dat Henk krol in het Kabinet komt…..Nee dat kan ze zich niet voorstellen.) Dat zorgt voor hele andere cijfers.

Bij Hofs gaat alles in één rechte lijn verder, ze lijkt wel helderziende. Maar over tien jaar kan de wereld er heel anders uitzien laat staan over 25 jaar. Voorspellingen van economen komen zelden uit.

Wel ouder maar niet langer pensioen
Een van haar punten is de stelling dat jongeren moeten betalen voor de langere levensverwachting van die domme, egoïstische ouderen. We worden wel steeds ouder, maar we kunnen dit goed betalen!  De gemiddelde tijd die ouderen nu na hun pensionering afhankelijk zijn van een pensioenuitkering aan het dalen. De gemiddelde pensioenleeftijd bedroeg in 1991 ongeveer 60 jaar, tegenwoordig is dat alweer 64,5. Dat betekent dat mannen die nu met pensioen gaan even lang als vroeger een VUT/pensioen/AOW-uitkering krijgen. Voor vrouwen is het aantal jaren dat ze die krijgen zelfs gedaald. Daarbij gaat de pensioenleeftijd naar 67, er komt dus nogmaals 2,5 jaar bij. Voordat mensen dus langer pensioen krijgen dan vroeger zal de leeftijdsverwachting voor mannen met nog eens ruim twee jaar moeten stijgen en die van vrouwen met 3 jaar. Kortom jongeren: geen reden om je zorgen te maken. Als de pensioenfondsen hun werk goed doen hoeft er geen geld van jullie bij.  (ik besef dat dit ook maar cijfertjes zijn)

Allemaal dom en egoïstisch
In haar redenering zijn ouderen ook allemaal gelijk. Allemaal rijk, allemaal profiteurs van de welvaart, allemaal egoïstisch en ook nog bang! Misschien kan ze de cijfers over de inkomensverschillen tussen groepen 60 plussers er ook eens bijhalen. Dat zou eerlijker zijn.

Ik hoop van harte dat er ooit een journalist of wetenschapper zal zijn die een genuanceerd en daadwerkelijk onderbouwd artikel over de complexe pensioenproblematiek kan schrijven. Mevrouw Hofs is dat helaas niet gelukt, al zullen veel mensen haar opinies prachtig vinden. Overigens zonder zelf de feiten te checken.

Jaloers?
Yvonne Hofs is ook duidelijk te jong (44) om zich een goed beeld te kunnen vormen van het leven van een tachtigjarige, of eigenlijk van alle 60 plussers. Dat is haar niet te verwijten. Hoewel je met goede research en minder vooringenomenheid wel meer inzicht zou krijgen.

Misschien is ze jaloers, maar dat hoeft dan weer niet. Want Yvonne zal vast, als ze 67 (of ouder) is, het luxe huis, met de enorme overwaarde en het overgebleven spaargeld van haar ouders erven. Tenzij die zo verstandig zijn om dat geld zelf op te maken.

Red het land

Iets nuttigs doen (vóór of na je pensioen)? Red het land! Het is niet moeilijk, zeggen politici en economen. Dat het slecht gaat met de economie, ligt niet aan politieke onmacht of een uit de hand gelopen banken-systeem, maar aan óns, simpele consumenten. Wij moeten kopen en niet zo veel sparen. Dus kom op, rijke pensionado’s met (nu nog) luxe pensioenregelingen op naar de Bijenkorf en de BMW-dealer.

Denk eens een beetje aan het land. Shop till you drop! Niet zo egoïstisch al dat geld oppotten, koopjes halen bij de Aldi en de Wibra. De euro’s moeten rollen, zodat de bedrijven weer meer overbodige spullen kunnen fabriceren, daar winst mee maken en belasting afdragen. Dan komt het weer goed (zeggen ze).

Dat betekent dus ook dat we nog wat sneller onze nog goed werkende koelkasten tv’s moeten vervangen. Als je de economie echt wil steunen moet het allemaal veel sneller slijten en vooral niet gerecycled worden. En wordt het geen tijd om weer eens een Poolse klusjesman in te huren om het hele huis opnieuw te stucken.

Tweedeling
Die politici en economen die overtuigd zijn van dit reddingsplan zien trouwens ook nog iets  (opzettelijk?) over het hoofd. Door te roepen dat consumenten meer moeten kopen, benadrukken ze een tweedeling: mensen die wel willen kopen maar het niet kunnen (ontslagen, bijstandsmoeder, gekorte AOW, chronisch ziek, sociale werkvoorziening….) en mensen die wel kunnen kopen maar het niet willen.

Zo dom zit onze economie dus in elkaar. Het zou alleen maar goed kunnen gaan met het land als we meer gaan produceren en kopen dan we eigenlijk nodig hebben en dus vooral veel meer goede spullen snel gaan weggooien. Op deze wegwerpcultuur was onze welvaart dus gebaseerd. Dat vonden we tot nu toe heel normaal. En eigenlijk dus nog steeds.